زمانی نه چندان دور، بیشتر کودکان هرگز به پیش‌دبستانی نمی‌رفتند، آنها تمام سال‌های قبل از دبستان را صرف بازی با همسالان، عروسک‌ها، توپ، خاک و سنگ می‌کردند. اما امروزه وضع تا حد زیادی تغییر کرده است، خانواده مدرن امروز، آموزش پیش‌دبستانی را جزو جدایی‌ناپذیر مسیر تحصیلی کودک می‌داند. مراکز آموزش پیش دبستان نیز برنامه‌های آموزشی متعددی دارند از آموزش مفاهیم پایه ریاضی و علوم گرفته تا زبان‌آموزی. بچه‌های 5-6 ساله وقت زیادی را صرف مشق نوشتن، لوحه‌نویسی و رنگ کردن مدل‌های نقاشی می‌کنند و والدین اغلب در محافل خانوادگی از قابلیت‌های زبان آموزی و حساب و ریاضی کودکان‌شان صحبت می‌کنند. اما آیا به راستی این روش آموزش پیش‌دبستانی مفید است؟ رابرتا گالینکوف1، نوسنده کتاب " انیشتین، فلش کارت نداشت: کودکان چگونه می‌آموزند و چرا کودکان باید بیشتر بازی و کمتر حفظ کنند"2، معتقد است که تحقیقات نشان می‌دهد آموزش‌های علمی- آموزشی پیش از دبستان بیشتر از آنکه تاثیرات بلند مدت در موفقیت تحصیلی کودکان داشته باشد، مسبب ایجاد اضطراب و نگرانی در اطفال است. به عقیده مارتا ای. ماک3، استادیار دانشکده آموزش دانشگاه روکستر وارنر4، کودکان بیش از آنکه از طریق تمرین مهارت‌های خاص در برنامه‌های درسی از پیش تعیین شده، بیاموزند، از طریق بازی کردن، ارتباط با همسالان و برخورداری از محبت و توجه والدین و مربیانشان یاد می‌گیرند. کودکان از زندگی واقعی درس می‌گیرند و نه از برنامه درسی. کارشناسان روان‌شناسی رشد بر این باورند، درست است که کودکان در مراکز پیش‌دبستانی از طریق برنامه‌های علمی- آموزشی، ریاضی و زبان می‌آموزند اما این مهارت‌ها را به قیمت از دست دادن مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کسب می‌کنند. کودکانی که در برنامه‌هایی با محوریت بازی شرکت می‌کنند، در تحصیل خود نیز موفق‌تر عمل می‌کنند اما کودکانی که در دوران کودکی با ریاضی و زبان‌آموزی اشباع شده‌اند، در بسیاری از مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی، عقب‌تر از سایر کودکان هستند و اغلب عزت نفس پائین تری دارند. پرواضح است که این عقیده مخالفان زیادی نیز از بین مدافعان آموزش پیش‌دبستانی دارد. برای مثال شرلی میس5، مدیر یکی از مراکز آموزشی پیش‌دبستانی، بر این باور است که ذهن کودکان مانند اسفنج است و برای موفقیت کودک در آینده، باید سعی کنیم هر چه بیشتر و بیشتر ذهن او را با مهارت‌ها و دانش پر کنیم. کودکان قادر به جذب هر چیز و یادگیری هر مطلبی هستند به شرطی که با روش درست و مناسبی به آنها آموزش داده شود. البته او اذعان می‌کند که این برنامه آموزشی مناسب کودکان پر جنب و جوش نیست و برای کودکانی مفید است که قادر باشند دست کم به مدت 20 تا 30 دقیقه در یک جا بنشینند. امروزه با همه‌گیر شدن دانش عمومی به خصوص در زمینه روان شناسی، بسیاری از والدین با مفاهیم و اصطلاحات روان‌شناسی رشد آشنایی پیدا کرده‌اند و اگر از آنها بپرسیم، خواهند گفت که کودک باهوشی دارند که بیشتر از سن و سالش می‌فهمد، آمادگی تحصیلی بالایی دارد، از خود نبوغ و استعداد زیادی نشان می‌دهد و مراحل رشد خود را به سرعت پیموده و از این نظر آماده یادگیری مفاهییم ریاضی و زبان‌آموزی است. اما حقیقت این است که گرچه بسیاری از کودکان امروزه باهوش‌تر از کودکان نسل‌های قبل هستند اما این هوش و استعداد لزوما به این معنا نیست که آماده یادگیری آکادمیک هستند و نیازی به تقویت مهارت‌های اجتماعی ندارند. اغلب این ادعاها از طرف والدینی مطرح می‌شود که احاطه کافی به مباحث روان‌شناسی رشد ندارند و هنوز به اهمیت رشد همه جانبه و نه فقط رشد ذهنی و شناختی کودکان پی نبرده‌اند. یک کودک سالم، کودکی است که از نظر شناختی، عاطفی، اجتماعی و جسمی همگی به حد سن و سالش به تکامل رسیده باشد و یکی بدون دیگری به سلامت او کمک نمی‌کند. آموزش پیش‌دبستانی البته مفید است به شرطی که برنامه‌ریزان آموزشی این مراکز به نقش و اهمیت بازی، و وقت آزاد واقف باشند. کودکان در این مراکز برای آموختن مفاهیم ریاضی و زبان تحت فشار قرار نگیرند، بیشتر وقت خود را صرف مشق نوشتن و تمرین خط نکنند، کودکان آزاد باشند با همسالان خود یا به تنهایی با اسباب‌بازی‌ها بازی کنند، قوانین بازی گروهی و مشارکت جمعی را به طور طبیعی بیاموزند، تخیل و قوه خلاقیت خود را در خلثق آثار هنری و نمایش نشان دهند. ورزش، جنب‌وجوش و بازی آزاد به عنوان بخش مهم و حساس رشد کودک مهم شمرده شود و برنامه آموزشی این مراکز رشد همه جانبه کودک را در نظر گیرد و از مسابقه برای آموزش آکادمیک کودکان زیر سن دبستان اجتناب کند. 1. Roberta Golinkoff 2. Einstein Never Used Flash Cards: How Our Children Really Learn and Why They Need to Play More and Memorize Less. 3. Martha E. Mock 4. University of Rochester Warner School of Education 5. Shirley Mace
1. Roberta Golinkoff 2. Einstein Never Used Flash Cards: How Our Children Really Learn and Why They Need to Play More and Memorize Less. 3. Martha E. Mock 4. University of Rochester Warner School of Education 5. Shirley Mace