هنوز خشم و افسوس از انفجار دانشگاه کابل (۲ نوامبر ۲۰۲۰) با ۳۲ کشته و ۵۰ زخمی و عالمگیر شدن پیام جان‌سوز پدری که در تماس‌های مکرر به موبایل پسر دانشجوی کشته‌شده‌اش نوشته بود «جان پدر کجاستی» فروکش نکرده بود که حمله روز سه‌شنبه (۸ می ۲۰۲۱) به یک مدرسه دخترانه در غرب کابل با ۶۳ کشته و بیش از ۱۵۰ زخمی از میان دانشآموزان، معلمان و مردم کوچه و خیابان تراژدی دردناک دیگری را برای مردم افغانستان و جهان رقم زد. ینکه چگونه گروهی از مردم می‌توانند در قالب یک گروه شبه‌نظامی با عملیات تروریستی، کودکان و نوجوانان را هدف قرار دهند و قربانی اهداف سیاسی و جنگ قدرت خود کنند، پرسشی بی‌پاسخ است اما اگر فکر کنیم این واقعه یک اقدام استثنایی و موردی است، در اشتباه هستیم کافی است نگاهی به گزارش اخیر ائتلاف جهانی برای محافظت آموزش از حمله (GCPEA) که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد بیندازیم که عمق فاجعه‌ای که در جریان است را بهتر درک کنیم. این ائتلاف جهانی در گزارش اخیر ۳۰۰ صفحه‌ای خود در ظرف پنج سال، به ۱۱هزار مورد حمله به مدارس، دانشآموزان و معلمان بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ اشاره کرده که بیش از ۲۲هزار قربانی باقی گذارده است. حمله به آموزش و پرورش شامل بمب‌گذاری و آتش‌زدن مدارس و دانشگاه‌ها، کشتار، معلول کردن، تجاوز به عنف، آدم ربایی، دستگیری خودسرانه و استخدام دانشآموزان و مربیان موسسات آموزشی توسط نیروهای مسلح دولتی و شبه‌نظامی هنگام درگیری‌های مسلحانه و ناامنی ها است. گزارش آموزش تحت حمله (۲۰۲۰) دریافته که تعداد کشورهایی که حملات به آموزش را تجربه می‌کنند در سالهای اخیر افزایش یافته است. بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، مجموعا ۹۳ کشور حداقل یک حمله به آموزش را گزارش کرده است که نشان می‌دهد تعداد کشورهای قربانی حمله به مدارس، نسبت به بازه (۲۰۱۳-۲۰۱۷) ۱۹ مورد بیشتر شده از ۷۴ به ۹۳ رسیده است. حمله به موسسات آموزشی در کشورهای جدید مانند گینه و نیکاراگوئه ثبت شده. در بورکینوفاسو و نیجر که وضعیت در سالهای اخیر کمی بهبود یافته بود مجددا رو به وخامت گذاشته و بیش از ۲۰۰۰ مدرسه را شامل شده است. گروه‌های مسلح مخالف دولت مسئول بسیاری از این حملات در این دو کشور هستند. تعداد حملات به مدارس در یمن و جمهوری دمکراتیک کنگو همچنان با بیش از ۱۵۰۰ مورد در وضعیت وخیمی قرار دارد. افغانستان، فلسطین و سوریه نیز هر یک بیش از ۵۰۰ مورد حمله به مدارس را ثبت کرده اند. در افغانستان، سوریه و یمن به صورت گسترده از سلاح‌های انفجاری در حملات به موسسات آموزشی استفاده می‌شود. بیشتر قربانیان از دانشآموزان و معلمان در سه کشور افغانستان، کامرون و فلسطین بوده‌اند. در کامرون بیش از ۱۰۰۰ دانش‌آموز، دانشجو و کارکنان آموزشی توسط گروهای مسلح دولتی و ضد دولتی تهدید، معلول، زخمی یا کشته شده‌اند. حمله به آموزش عالی نیز در ۷۳ کشور ثبت شده است. نیروهای انتظامی، نظامی یا گروه‌های مسلح طرفدار دولت برای پراکنده کردن دانشجویان و کارکنان معترض در دانشگاه، از زور بیش از حد و حتی کشنده استفاده کرده‌اند. در ۳۶ کشور از ۳۷ کشور جهان بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، بیش از ۹۱۰۰ دانشجو و کارمند دانشگاه‌های زخمی، کشته، ربوده یا دستگیر شده‌اند. یکی از عمده‌ترین دلایل –و البته قابل اجتناب- برای حمله به مدارس استفاده از آنها برای مقاصد نظامی است. در ۳۴ کشور، نیروهای نظامی و سایر فعالان دولتی و گروه‌های مسلح از مدارس و دانشگاه‌ها برای اهداف نظامی از جمله سنگر، بازداشتگاه و انبار مهمات استفاده کرده‌اند. برای مثال در یک مورد نیروهای مسلح از یک مدرسه برای بازداشت بیش از ۲۷۰ نفر از مردان و پسران در ایالت راخین استفاده کرده‌اند که دست کم شش زندانی را با شلیک مستقیم کشته و هشت نفر را مجروح نموده‌اند. گروه‌ها و نیروهای مسلح همچنین مدارس را برای جذب سرباز هدف قرار می‌دهند. در پنج سال اخیر نیروهای مسلح در بیش از ۱۷ کشور برای سربازگیری به مدارس حمله کرده‌اند. در سال ۲۰۱۷ به گزارش سازمان ملل در سومالی دست‌کم ۲۸۰ کودک توسط نیروهای مسلح به استخدام درآمده‌اند. نیروهای نظامی، نیروهای امنیتی و گروه های مسلح در ۱۷ کشور، مسئول اعمال خشونت جنسی علیه دانشآموزان، دانشجویان و معلمان در مدارس، دانشگاه ها یا در مسیر رفت و آمد آنها از خانه به مدرسه بوده‌اند. حملات به مراکز آموزشی نه تنها باعث کشته و زخمی شدن معلمان و دانشآموزان می‌شود بلکه همچنین اثرات منفی بلندمدت بر این جوامع می گذارد. با از بین رفتن ساختمها و تجهیزات آموزشی و دانشآموزان و معلمانی که در ترس زندگی می‌کنند، مدارس و دانشگاه ها بسته می‌شوند و بعضی از دانشآموزان دیگر هرگز دوباره به مدرسه برنمی‌گردند و توسعه کشور در بلندمدت به تاخیر میافتد. حملات به مراکز آموزشی به ویژه تاثیری منفی بر زنان دارد. به گزارش ائتلاف جهانی برای محافظت آموزش از حمله بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ زنان و دختران در ۲۱ کشور به خاطر جنسیت‌شان هدف حمله قرار گرفته‌اند. حاملگی در اثر تجاوز، پیامدهای سلامتی و داغ ننگ خشونت جنسی، خطر ازدواج زودهنگام و کودک‌همسری و امتیازات بیشتر آموزشی برای پسران نسبت به دختران، همگی باعث می‌شود که دانشآموزان دختر دشواری بسیاری در بازگشت به مدرسه و ادامه تحصیل خود داشته باشند. ائتلاف جهانی علیه حمله به مراکز آموزشی تاکید می‌کند که دولت‌ها و نیروهای مسلح باید به حملات علیه آموزش و پرورش و سوءاستفاده از مراکز آموزشی برای مقاصد نظامی پایان دهند. دولت‌ها باید مسئولیت خود را برای جلوگیری از حملات، توسعه امنیت تحصیلی خصوصا برای دختران و نظارت و گزارش خشونت‌ها علیه نهادهای آموزشی، معلمان و دانشآموزان با جدیت انجام دهند. سازمان‌های ملی و بین المللی، افراد و جامعه مدنی نیز باید سهم خود را در زمینه دفاع از آموزش و پرورش و کمک به دولت‌ها برای ایفای مسئولیت‌های خود ادا کنند.