تقریبا تمام معلم‌ها با یک دغدغه اصلی کارشان را آغاز می‌کنند "چگونه می‌توانم مواد درسی را به بهترین شکل در طول سال ارائه دهم؟". به نظر ساده می‌رسد؟ نگران نباشید احتمالا تمام همکاران شما در سال‌های اول تدریس، با این سوال روبه‌رو بودند و می‌دانند که پاسخ صحیح به این پرسش در عمل، آنقدرها هم که به‌نظر می‌رسد ساده و سرراست نیست.
مولفه‌های یک طرح درس خوب
پیش از آنکه قلم به دست بگیرید و طرح درس‌تان را بنویسید باید به نکات مهمی توجه کنید. بدون در نظر گرفتن انتظارات و ایده‌های اولیه خود از آنچه قرار است در طول سال با آن مواجه شوید، قادر نخواهید بود یک طرح درس مناسب بنویسید و با موفقیت اجرایش کنید.
توانایی دانش‌آموزان:
پیش از آنکه طرح درس خود را آماده کنید باید تخمین مناسبی از توانایی‌های دانش‌آموزان‌تان داشته باشید. اگر فرصتی برای آشنایی با آنها پیش از آغاز سال تحصیلی ندارید، می‌توانید چند روز اول سال را با گفتگو و چند پیش‌آزمون برای شناخت توانایی تحصیلی شاگردان شروع کنید. این پیش‌آزمون‌ها کمک می‌کنند تا متوجه شوید آیا میزان آمادگی دانش‌آموزان مطابق با مقطع تحصیلی آنها هست یا خیر. در چه مباحثی ضعیف هستند و احتمالا چه نیازهای ویژه‌ای برای رساندن خود به درس جدید دارند.
اهداف و انتظارات:
پیش از آنکه طرح درس خود را بنویسید با مسئولین مدرسه در مورد اهداف و انتظارات‌شان گفتگو کنید. یک مشورت صریح و صادقانه در آغاز کار برای شما روشن می‌کند که انتظار مدرسه از شما چیست و نیاز است روی چه مهارت‌ها یا مطالبی بیشتر کار کنید. برای مثال ممکن است سیاست مدرسه این باشد که دانش‌آموزان در تفکر منطقی و استدلال آموزش بیشتری ببینند، یا اینکه توجه بیشتری به توانایی خواندن و نوشتن آنها صورت گیرد. در برخی مدارس تمرکز روی خلاقیت و نوآوری است و در برخی دیگر پوشش دادن مفاد درسی از پیش تعیین‌شده به طور کامل و دقیق، مدّنظر مسئولین مدرسه است. بنابراین نیاز است شما پیش از آغاز کار، در مورد انتظاراتی که از معلم و دانش‌آموزان وجود دارد، کسب اطلاع کنید و اگر نظر دیگری بر خلاف سیاست و خط مشی مدرسه دارید، پیش از آنکه به مشکلی برخورد کنید، از همان آغاز در موردش با مسئولین مدرسه صحبت و توافق کنید.
کتاب و منابع درسی:
از تکیه بر کتاب درسی به عنوان منبع اصلی درس نترسید! کتاب درسی، کمک می‌کند افکارتان را در مورد آنچه قرار است در طول سال آموخته شود، منظم و منسجم کنید. واژگان کلیدی، کلمات و اصطلاحات جدید، اهداف آموزشی و منابع جانبی برای انجام یک تکلیف تحقیقی را می‌توانید از کتاب درسی استخراج کنید.
البته کتاب درسی، برای هر معلم تازه‌کاری در چند سال اول، نقطه شروع است و شما به مرور با تسلط بر محتوا و روش تدریس، می‌توانید منابع مطالعاتی بیشتری را برای تکمیل یادگیری دانش‌آموزان معرفی و استفاده کنید. کتاب درسی، نمی‌تواند نیازهای خاص دانش‌آموزان شما را تشخیص دهد این شما هستید که می‌توانید بر اساس سطح و نیاز شاگردان کلاس، نسبت به انتخاب منابع درسی تصمیم بگیرید.
سخت‌گیری و انعطاف:
بهترین و در عین حال شاید سخت‌ترین توصیه به هر معلمی این است که سخت‌گیر ولی در عین حال منعطف باشد. شاید برای شما این سوال پیش آید که مگر می‌توان این دو را در کنار هم داشت؟ پاسخ این است که بله، سخت‌گیری در تعیین و پیگیری اهداف آموزشی و انعطاف در روش و برخورد با تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان. شما به عنوان معلم بهتر است که انتظارات آموزشی سطح بالایی را برای کلاس خود در نظر بگیرید این کار کمک می‌کند دانش‌آموزان برای دستیابی به اهداف و یادگیری، تلاش بیشتری به خرج دهند و مرتبا با چالش در مسیر آموختن مواجه شوند.
اما چالش‌ها را باید به نحوی مدیریت کنید که سبب دلسردی و ناکامی مستمر دانش‌آموزان نشود. اینجاست که انعطاف به کمک شما می‌آید تا بتوانید دستیابی به اهداف سطح بالا را به کمک تغییرات جزئی در روش انجام فعالیت‌ها، تسهیل کنید و با تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان هماهنگ نمائید. ممکن است برای یک دانش‌آموز، رسیدن به قله، را هدف‌گذاری کنید اما برای دانش‌آموز دیگری با توجه به توانایی‌هایش بالارفتن از دامنه کوه را کافی بدانید. مهم این است که دانش‌آموزان در هر سطحی، حس کنند که کلاس چیز تازه‌ای برای آموختن برای‌شان دارد.
ارزشیابی مستمر:
یک برنامه منظم و برنامه‌ریزی شده برای ارزشیابی میزان یادگیری دانش‌آموزان در نظر بگیرید. ارزشیابی به طور معمول به دو صورت انجام می‌گیرد یکی ارزشیابی مستمر که میزان پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان را در طول سال در مقاطع مختلف زمانی می‌سنجد و به شما این امکان را می‌دهد که پیش از آنکه دیر شود و مواد درسی روی هم انباشته شود و یا ضعف در یک مبحث باعث عدم فهم سایر درس‌ها گردد، ضعف دانش‌آموزان را برطرف کنید.
روش دوم، ارزشیابی نهایی است که معمولا در دو مقطع میان‌ترم و پایان‌ترم، صورت می‌گیرد و برآیندی از میزان دستیابی به اهداف آموزشی درس را به‌طور کلی به‌دست می‌دهد. ارزشیابی نهایی معمولا تاثیر زیادی بر یادگیری ندارد زیرا فرصتی برای دریافت بازخورد توسط معلم به دانش‌آموزان نمی‌دهد. بنابراین معلم باید تلاش کند در طول سال در مقاطع زمانی مختلف با برگزاری امتحانات یا ارائه تکالیف مختلف، میزان یادگیری دانش‌آموزان را بسنجد و با ارائه بازخورد مفید و سازنده، آنها را در مسیر یادگیری هدایت کند.
اصلاح و بهبود:
به یاد داشته باشید قرار نیست تحت هر شرایطی طرح درسی را که در آغاز سال نوشته‌اید تا پایان، پیش ببرید. ممکن است لازم باشد بر اساس شرایطی که پیش می‌آید، توانایی دانش‌آموزان یا اتفاقات غیرمترقبه‌ای که زمان و بودجه‌بندی ساعات آموزشی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، در برنامه درسی خود تجدیدنظر کنید. بنابراین منعطف باشید و هر زمان که لازم بود طرح درس خود را با توجه به شرایط واقعی که با آن روبه‌رو می‌شوید، روزآمد کنید.
منبع:
Bailey, D. (2019). Curriculum Mapping Tips for New Teachers. Edutopia