امروزه تقلب در هر سطح و هر مرحله‌ای شایع است از کلاس درس گرفته تا ورزش و هنر، در همه زمینه‌ها و در همه سطوح از دبستان و دبیرستان تا دانشگاه می‌توان ردپای تقلب را جستجو کرد. آنچه بر اهمیت این مسئله می‌افزاید گذشته از مسائل اخلاقی و صداقت علمی، ضعف دانش‌آموزان در کسب مهارتها و دانشی است که باید در هر مرحله از تحصیل بیاموزند و در آینده ممکن است با مشکل مواجه شوند.
اما به راستی چگونه می‌توان دانش‌آموزان را از تقلب در جامعه‌ای که رقابت و برنده شدن را تبلیغ می‌کند، بازداشت؟ اریک اندرمن1، یکی از نویسندگان کتاب روان‌شناسی تقلب تحصیلی2 بر این باور است که برای جلوگیری از تقلب، ابتدا باید انگیزه‌های انجام آن را خاموش کرد. به گفته او" کودکان زمانی تقلب می‌کنند که به شدت تحت فشار و استرس قرار می‌گیرند".
به باور او هر چه فشار برای کسب نمره بالاتر، برنده شدن و رقابت در مسابقات افزایش می‌یابد به همان میزان نیز میل به تقلب و فریب دادن در بین دانش آموزان بیشتر می‌شود. گرچه هنوز شیوه‌های سنتی تقلب، همچون استفاده از یادداشت‌ها و پنهان کردن آنها در جاهای مختلف از زیر لباس گرفته تا درز بین میز و صندلی، همچنان طرفدار دارد اما رواج تلفن‌های همراه، تلفن‌های هوشمند و به طور کلی تکنولوژی‌های پیشرفته نیز راه‌های جدیدی را برای کسانی که می‌خواهند از طریق تقلب به نمرات بالا دست یابند، فراهم می‌کند. هر چه تکنولوژی بیشتری وارد کلاس درس می‌شود به همان میزان راه‌های تقلب نیز پیچیده‌تر و متنوع‌تر می‌شود. امروزه روش‌هایی همچون، جستجو در اینترنت در زمان امتحان، پیام دادن به همکلاسی‌ها، عکس گرفتن از سوالات و پاسخ نامه‌ها و فرستادن آن به یکدیگر و انواع روشهای دیگر، معلم‌ها را بر این داشته که گاه ورود هر گونه وسایل دیجیتال را در کلاس درس ممنوع اعلام کنند.
فشار را کم کنید
وقتی تقلب، تنها راه برای بالا بردن نمره باشد، بسیاری از دانش آموزان وسوسه می‌شوند که از آن استفاده کنند. گرچه کاملا درست و منطقی است که از دانش آموزان، انتظار عملکرد بالایی داشته باشیم اما باید به آنها گوشزد کنیم که باید نهایت تلاش خود را بکنند نه اینکه فقط و فقط بهترین باشند و بالاترین نمره را بگیرند. باید بین تلاش کافی و نمره و نتیجه تمایز قائل شویم و این تمایز را به فرزندانمان توضیح دهیم.
از دادن انگیزه بیرونی اجتناب کنید
تشویق فرزندان وقتی با کارنامه درخشان و نمرات خوب به خانه می‌آیند، رویه معمول والدین است اما مراقب باشید که پیغام درستی را به فرزندتان منتقل کنید. به جای اینکه او را بابت نمرات کم، توبیخ و بابت نمرات خوب، تشویق کنید، در عوض بر روی تلاشی که به خرج داده است تاکید کنید. به او بفهمانید که شما به تلاش او ارزش می‌دهید نه به نمرات خوب یا بدش.
صحبت کنید
با فرزندتان در مورد درس‌هایش صحبت کنید. وقتی امتحان دارد یا قرار است تکلیف دشواری را انجام دهد، به سراغ او بروید و یک گفتگوی دوستانه را با او آغاز کنید در مورد تجارب تحصیلی خودتان برایش صحبت کنید و او را مطمئن سازید که متوجه میزان استرس و نگرانی او هستید. به جای نصیحت، کمک کنید بفهمد که احساسات او را درک می‌کنید. بگذارید او بیشتر از شما صحبت کند. به این وسیله فرزندتان احساس می‌کند که شما در کنار او ایستاده‌اید و نه در مقابلش بنابراین به مرور هر چه بیشتر برای صحبت در مورد مسائلش به شما رجوع می‌کند به جای اینکه خود به تنهایی تصمیمات اشتباه و شتابزده بگیرد.
کمک کنید در مقابل فشار همسالان مقاومت کند
فرزندتان چه تقلب کند و چه نکند، به هر حال حتما در برابر فشار همسالان برای انجام آن قرار دارد. به فرزندتان کمک کنید "نه" گفتن را بیاموزد. او را مطمئن سازید که در صورت مقاومت در برابر فشار همسالان برای تقلب، نه تنها به خودش کمک می‌کند بلکه این کار در دراز مدت به نفع دوستانش هم هست.
اخبار و رویدادها را پیگیری کنید
سرخط اخبار در رسانه‌ها ومجلات همواره پر است از اشتباهات و کجرفتاری‌های ستاره‌های هنر و سینما، ورزشکاران و سیاستمداران. به یاد داشته باشید می‌توانید در "لحظه‌های آموزش پذیر"، از داستان زندگی چهره‌های سرشناس، برای توضیح اهمیت تمسک به ارزش‌های اخلاقی و صداقت و امانت‌داری استفاده کنید.
الگوی خوبی باشید
شاید فکر کنید فرزندتان متوجه شما نیست اما کودکان و نوجوانان نه تنها به حرف‌های شما بلکه به حالت چهره و تن صدایتان نیز حساس هستند آنها فرق بین راست و دروغ را با غریزه خود تشخیص می‌دهند. بنابراین مراقب باشید در مورد خودتان و خاطراتتان صادق باشید و نقش پیامبر و موعظه‌گر را ایفا نکنید. به آنها اطمینان بدهید هیچ کس کامل نیست اما باید در جهت کمال تلاش کند.
نکته آخر
فراموش نکنید دانش آموزان، در محیط آموزشی امن، شاد و انگیزه بخش، نه تنها نیازی به تقلب ندارند بلکه خود از آموختن، تجربه کردن و حتی اشتباه کردن استقبال می‌کنند. برقراری یک رابطه خوب و مراقبت‌کننده با دانش آموزان می‌تواند به آنها کمک کند بیشتر در درون خود جستجو کنند به جای اینکه با فریب و تقلب، تنها به برنده شدن بیندیشند.
*****
1. Eric Anderman
2. The psychology of Academic cheating