آغاز سال تحصیلی یک تغییر بزرگ و مهم برای دانش‌آموزان است و آنها را از چند ماه تعطیلات و برنامه روزانه نه چندان ساختاریافته و آزاد وارد روتین منظم برنامه درسی می‌کند این تغییر معمولا با حدی از اضطراب و نگرانی برای بسیاری از کودکان و نوجوانان همراه است. صرف نظر از اینکه دانش‌آموزان چه سن و سال یا چه تجربه‌ای از مدرسه دارند، ممکن است دچار اضطراب ناشی از بازگشایی مدارس شوند.
لین بافکا1 عضو انجمن روان‌شناسی آمریکا برای روبه‌رو شدن با مسئله اضطراب بازگشت به مدرسه این راهکارها را ارائه می‌کند:
به فرزند خود گوش دهید:
در دسترس باشید و به صحبت‌های فرزندتان در مورد مدرسه با دقت و علاقه گوش دهید. اجازه بدهید سوالات خود را مطرح کنند، در مورد نگرانی‌هایشان حرف بزنند یا موضوعی هیجان‌انگیز از مدرسه را برایتان بازگو کنند. والدینی که اجازه ابراز احساسات به فرزندانشان می‌دهند و با آنها همراهی می‌کنند، محیطی امن را برای تجربه احساسات و پذیرفته شدن و حتی افزایش دایره لغات کودک برای بیان احساسات فراهم می‌کنند که می‌تواند اضطراب را کاهش دهد.
دقیق و نکته‌سنج باشید:
گرچه مهم است که به طور کلی نسبت به هر آنچه فرزندتان می‌گوید علاقه نشان دهید اما تلاش کنید هر جا که لازم است، موضوع را دقیق و محدود کنید و به طور خاص روی نکات مهم و کلیدی تمرکز کنید مثلا اگر متوجه شدید لابه‌لای حرفهایش از ترسش از معلم یا زیادی تکالیف صحبت می‌کند روی همان نکته متمرکز شوید یا اگر متوجه نگرانی او از رفتار بد و قلدری سایر همکلاسی‌هایش شدید، پرداختن دقیق‌تر به این عامل مهم را از یاد نبرید.
کمک کنید راه حل پیدا کنند:
کافی نیست که تنها به کودکتان گوش دهید و بعد او را با افکارش رها کنید. به او کمک کنید تا بتواند راهکارهایی برای حل مشکل خود بیابد. او را تشویق نمائید تا چیزها و کارهایی که می‌تواند حالش را بهتر و ترسش را مهار کند، پیشنهاد نماید. مثلا گاهی این کار می‌تواند یک راه ساده باشد مثل همراه بردن یک عکس خانوادگی در کیف مدرسه یا یک بسته برچسب کارتونی مورد علاقه‌اش که موقع نگرانی آن را در یک دفتر کوچک یا روی جلد کتابهایش بچسباند.
مثبت باشید:
سعی کنید تصویر مثبتی از مدرسه فراهم کنید اگر فرزندتان تجربه مدرسه رفتن را دارد، به او در مورد دوستانش و اتفاقات جالب و هیجان‌انگیزی که قبلا در مدرسه برایش افتاده است، یادآوری کنید و اگر کلاس اولی است برایش از چیزهای خوبی که قرار است در انتظارش باشد حرف بزنید.
به تجارب قبلی بازگردید:
برخی از دانش‌آموزان ممکن است هر سال با بازگشایی مدارس دچار اضطراب شوند بنابراین بازگشت به تجارب سالهای قبل می‌تواند کمک کند احساس فعلی‌شان را نیز بهتر درک کنند. آنها را تشویق کنید در مورد احساساتی که سالهای قبل داشتند حرف بزنند و مسیری را که تا از بین رفتن اضطراب پیمودند را دوباره به یاد آورند در این صورت می‌توانند اطمینان پیدا کنند که احساسات‌شان طبیعی است و به مرور رفع خواهد شد.
برنامه روزانه مدرسه را زودتر تمرین کنید:
گاهی پیش‌بینی آنچه قرار است رخ دهد و تمرین رفتار در آن موقعیت می‌تواند، از اضطراب دانش‌آموزان بکاهد. چند روز زودتر همراه فرزندتان شروع به آماده کردن وسایل و کیف مدرسه کنید. موقعیت‌هایی که او قرار است با آن روبه‌رو شود را با هم مرور نمایید و نقش بازی کنید. به این صورت به او فرصت می‌دهید قبل از قرار گرفتن در شرایط واقعی، در یک موقعیت فرضی، رفتارش را تمرین کند و آمادگی بیشتری پیدا کند. حتی چند باری سر زدن به مدرسه قبل از بازگشایی آن می‌تواند به کودکان مضطرب کمکی شایانی نماید و این پیام را منتقل کند که او قبلا در این مکان قرار داشته و شرایط مکانی، موقعیت کلاس‌ها و رنگ در و دیوار مدرسه را از قبل می‌شناسد.
استراحت بعد از مدرسه را فراموش نکنید:
یادتان باشد دانش‌آموزان به‌طور کلی بعد از مدرسه نیاز به زمان کوتاهی برای استراحت دارند، به محض تمام شدن مدرسه او را سوال پیچ نکنید کمی به او فرصت دهید تا ذهنش را آرام کند حتی 10 دقیقه یا یک ربع استراحت بلافاصله بعد از مدرسه نیز کارساز است. بعد از رفع خستگی و آرام شدن ذهن و بدن او، آرام آرام از تجربه‌اش بپرسید و کمک کنید احساساتش را بیرون بریزد و ماجراهایش را تعریف کند اما هرگز عجله نکنید و او را تحت فشار قرار ندهید.
والدین هم مضطرب می‌شوند:
فراموش نکنید این فقط کودکان نیستند که اضطراب مدرسه را تجربه می‌کنند بسیاری از والدین به‌مراتب بیشتر از فرزندانشان، نگران و مضطرب می‌شوند و گاهی احساسات خود را ناخودآگاه به فرزندانشان منتقل می‌کنند. مراقب باشید که احساسات خود را به درستی کنترل کنید.
چه علائمی طبیعی نیست؟
گرچه اضطراب مدرسه تا حدی طبیعی است و بعد از مدت کوتاهی از بین می‌رود اما اگر علائم اضطراب بیش از حد طول کشید، حال فرزندتان به طور فزاینده‌ای بدتر شد، دچار شب‌ادراری، لکنت یا حملات ترس و وحشت شد و به طور جدی و فعال از رفتن به مدرسه امتناع ورزید، در این موارد باید دقت کنید که نیاز به مشاوره با روان‌شناس دارید و باید مداخلات درمانی در مورد فرزندتان صورت گیرد.
1. Lynn Bufka. Ph.D
منبع:
Nadworny, Elissa. (Aug 2017). Tips tp Help Kids with Back to School Anxiety. NPR